મધ્યપ્રદેશની રાજધાની ભોપાલથી 283 કિમી દૂર અને ઈંદોરથી માત્ર 99 કિમી દૂર આવેલા માંડૂ(માંડવ) શહેર અગાઉ માળવાની રાજધાની હતી એવું ઈતિહાસકારોએ નોંધ્યું છે. રાણી રૂપમતી આ વિસ્તારની પ્રસિદ્ધ સુંદરી હતી જે બાદશાહ બાજ બહાદુરની પ્રેયસી અને પછી તેમની પત્ની બની હતી. આ બંનેમાં અતૂટ પ્રેમ હતો. જેની કથા આજે પણ માળવાનાં લોકગીતોમાં સાંભળી શકાય છે.

મધ્યપ્રદેશના સૌથી વધુ વિકસિત શહેર ઈંદોર પાસે આવેલું છે ઐતિહાસિક અને અમરપ્રેમના પ્રતીક સમાન શહેર માંડવ અર્થાત્ માંડૂ. અહીંની હરિયાળી પ્રવાસીઓને ખૂબ આકર્ષે છે.

અનેક હિન્દી ફિલ્મોમાં અહીંનાં મનોરમ કુદરતી દ્રશ્યોને સામેલ કરવામાં આવ્યાં છે. અહીંના રાણી રૂપમતીના મહેલ અને તેની આસપાસનો નજારો નયનરમ્ય છે. આ મહેલનું નિર્માણ બાજબહાદુરે કરાવ્યું હતું. એવું કહેવાય છે કે રાણી રૂપમતી અહીં બેસતી હતી અને તેના મહેલની નીચેની તરફ અન્ય એક મહેલ છે જે બાજ બહાદુરનો મહેલ કહેવાય છે, ત્યાંથી બાજ બહાદુર રૂપમતીને નિહાળતા રહેતા હતા.

આ ઉપરાંત માંડૂમાં કેટલાંક એવાં સ્મારકો પણ છે જે જોવાલાયક છે. તેમાં એક સામેલ છે, નીલકંઠ. પહાડ પર બનેલું તે એક જૂનું શિવમંદિર છે. તેની નજીકમાં છે નીલકંઠ મહેલ જે મુગલ સ્થાપત્યનો એક ઉત્તમ નમૂનો છે. માંડૂ લગભગ 45 કિમી લાંબી દીવાલોથી ઘેરાયેલું છે અને તેમાં 12 દરવાજા છે. જેનો મુખ્ય દરવાજો છે, દિલ્હી દરવાજો. જ્યાં સુધી પહોંચવા માટે અનેક દરવાજાઓમાંથી પસાર થવું પડે છે.

ઈતિહાસ પ્રમાણે 1561માં મુગલ બાદશાહ અકબરના સેનાપતિ આદમખાને માળવા પર આક્રમણ કર્યુ અને બાજબહાદુરને પરાજિત કર્યા. એ દરમિયાન રાણી રૂપમતી દુશ્મનોના હાથમાં સપડાયાં હતાં પણ રૂપમતીએ સમર્પણ કરવાના બદલે પોતાનો જીવ આપી દીધો હતો.

અહીંનું કુદરતી વાતાવરણ મનોરમ છે. વરસાદ પછીથી પ્રવાસીઓ અહીં આવવા લાગે છે. વિદેશી પ્રવાસીઓ માટે માંડૂ સૌથી વધુ આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની રહે છે.


JD / YS