નોબૂકા ઈતો નામની જાપાની મહિલા વ્યવસાયે વકીલ છે અને અંગ્રેજી બોલી શકે છે પણ તે આજકાલ માત્ર પોતાનાં ત્રણ બાળકોને સંભાળવાનું કામ જ કરે છે. વાસ્તવમાં જાપાનમાં કોઈ મહિલા પોતાના બાળકની સંભાળ લઈ શકે છે અથવા તો ઓફિસનું કામ કરી શકે છે. બંને કામ સાથે કરવા મુશ્કેલ છે.

નોબૂકા કહે છે, “જ્યારે મારું એક જ સંતાન હતું ત્યારે હું સવારે નવ વાગ્યે ઓફિસ જતી હતી અને બીજા દિવસે સવારે ત્રણ વાગ્યે ઘરે પરત આવતી હતી. જો તમારે કામ કરવું હોય તો તમારે બાળકોને ભૂલી જવા પડે છે.”

નોબૂકોની આ સ્થિતિ એ વાતનું ઉદાહરણ છે કે જાપાનમાં કામનું દબાણ કેટલું ઘાતક છે એ ખ્યાલ આપે છે. આ જ કારણસર જાપાનમાં 70 ટકાથી વધુ મહિલાઓ તેના પ્રથમ સંતાન પછી નોકરી છોડી દે છે.

આ ઉપરાંત અન્ય કારણ એ છે કે આ જાપાની મહિલાઓના પતિ, અમેરિકન કે યુરોપીયન પુરુષોની જેમ કોઈ ઘરકામમાં મદદ કરતાં નથી. આમ છતાં જાપાની મહિલાઓ કામ કરવા ઈચ્છતી હોય છે પણ મુશ્કેલી બાળકોની સારસંભાળની હોય છે. ટોકિયો સરકારના આંકડાઓ અનુસાર શહેરમાં 20000 બાળકો ડે-કેર સંસ્થાઓના વેઈટિંગ લિસ્ટમાં સામેલ છે. આવી કેટલીક સરકારી સંસ્થાઓ પણ છે. જે પૂરતી સંખ્યામાં નથી. આ ઉપરાંત આ સંસ્થાઓ મોંઘી પણ ખૂબ હોય છે. પ્રતિ માસ એક બાળક માટેનો ખર્ચ આવી ડે-કેર સંસ્થાઓમાં 50000 રૂ. જેટલો આવે છે જ્યારે ખાનગી સંસ્થાઓ તો તેનાથી પણ મોંઘી હોય છે.

આ સ્થિતિ જાપાનના ભવિષ્ય માટે ખતરનાક છે. અમેરિકન મૂળના જાપાની અર્થશાસ્ત્ર કેથી માત્સુઈના કહેવા પ્રમાણે જાપાની મહિલાઓ કામ કરી શકે એ માટે પ્રાથમિકતા મળવી જોઈએ પરંતુ આ સ્થિતિમાં જાપાનમાં આગામી સમયમાં કામકાજી લોકોની અછત ઊભી થઈ શકે છે.


JD / YS