ભારતીય જ્યોતિષ પ્રમાણે મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્ય એક રાશિમાંથી બીજી રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે. તેનું આ પરિવર્તન અંધકારમાંથી પ્રકાશ તરફ લઇ જાય છે. જેના પરિણામે મકરસંક્રાંતિ બાદ રાત્રિનો સમયગાળો ઓછો થતો જાય છે. સૂર્ય ઉર્જાનો અખૂટ ભંડાર છે તેના પરિણામે વધારે માત્રામાં ચમકવાથી પ્રાણી જગતમાં ચેતના આવે છે અને તેની કાર્ય શક્તિમાં વધારો થાય છે.
મકરસંક્રાંતિના દિવસે લોકો પતંગ ચગાવે છે. પતંગ ચગાવવાની પરંપરા બહુ પ્રાચીન છે. સૂર્ય માટે પણ પતંગ શબ્દ પ્રયોજાય છે. પક્ષીઓને પણ પતંગ કહેવાય છે. રામાયણના બાલકાંડમાંથી એવું પ્રમાણ મળે છે કે ભગવાન શ્રી રામે પણ પતંગ ચગાવી હતી.
પંપાપુરથી પ્રભુ શ્રીરામે હનુમાનજીને બોલાવ્યા હતા. તે સમયે હનુમાનજી બાળ સ્વરૂપે હતા. જ્યારે તેઓ આવ્યા ત્યારે મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર હતો. ભગવાન શ્રીરામ ભાઇઓ તથા મિત્રો સાથે પતંગ ઉડાવતા હતા. કહેવામાં આવે છે કે પતંગ ચગાવતા તેઓ દેવલોક સુધી પહોંચી ગયા હતા.
રામચરિત માનસમાં મહાકવિ તુલસીદાસે આ પ્રસંગનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. જેના સંદર્ભમાં બાલકાંડમાં ઉલ્લેખ છે કે, ‘રામ એક દિન ચંગ ઉડાઇ, ઇંદ્રલોક મેં પહુંચી જાઇ.’ પતંગને જોઇને ઇંદ્રના પુત્ર જયંતની પત્ની તેના તરફ આકર્ષાઇ હતી. તે પતંગ અને પતંગ ચગાવનાર વિશે વિચારવા લાગી કે, ‘જાસુ ચંગ અસ સુંદરતાઇ, સો પુરુષ જગ મે અધિકાઇ.’ આવો ભાવ મનમાં આવતા જ તેણે પતંગ પોતાની પાસે રાખી લીધો અને વિચારવા લાગી કે પતંગ ચગાવનાર પોતાનો પતંગ લેવા જરુર આવશે તેમ માનીને રાહ જોવા લાગી.
પતંગ પકડાઇ જવાના કારણે દેખાતો ન હતો, તેથી શ્રીરામે બાલ હનુમાનને તેની ભાળ મેળવવા મોકલ્યા. પવનપુત્ર હનુમાન આકાશમાં ઉડતા ઉડતા ઇંદ્રલોકમાં પહોંચી ગયા. ત્યાં જઇને તેમણે જોયું કે એક સ્ત્રી તે પતંગને તેના હાથમાં પકડીને ઊભી હતી. હનુમાને તેમની પાસેથી પતંગ માગી. તે સ્ત્રીએ હનુમાનજીને પૂછ્યું કે, આ પતંગ કોની છે? ત્યારે તેમણે પ્રભુ શ્રીરામનું નામ આપ્યું. સ્ત્રીએ તેમના દર્શન કરવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી.
હનુમાનજી આ સાંભળીને પાછા આવ્યા અને સમગ્ર ઘટના શ્રીરામને કહી સંભળાવી. શ્રીરામે આ સાંભળીને હનુમાનને પરત મોકલીને તેમની સાથે સંદેશો મોકલ્યો કે, તેમને કહેજો કે હું તેમને ચિત્રકૂટમાં ચોક્કસ દર્શન આપીશ. હનુમાનજીએ આ જવાબ જયંતની પત્નીને સંભળાવ્યો. જવાબ સાંભળીએ જયંતની પત્નીએ પતંગ છોડી દીધો હતો.
MP
Reader's Feedback: